کشتار ماهیان کاراس در دریاچه نئور متوقف شود

به گزارش پایگاه خبری وجدان سبز، در سالیان اخیر کشتار و صید عجیب و بی رویه ماهی کاراس با شعار مقابله با گونه مهاجم و همچنین برچسب گذاری روی این آبزی که حتی در مهاجم بودن آن نیز شک است، در دریاچه نئور اردبیل اتفاق می افتد. اقدامی که چون امضای بالا دستی و تائیدیه چند کارشناس را هم دارد، در روز روشن و با اعلام افتخارآمیز بودن این مبارزه بیولوژیکی با تقدیر در رسانه‌ها و محافل عمومی همراه می‌شود. غافل از آن که تجارب جهانی و همچنین نگاهی به گذشته بر اشتباه بودن این اتفاق تاکید دارد.

مسئولان صرف نظر از این که به ده‌ها سوال مهم در این باره پاسخ دهند، در توجیه این اقدام غیراخلاقی، عبارات کلیشه‌ای مهاجم بودن گونه کاراس را به کار می‌برند تا در زیر پرچم سازمانی که نام حفاظت از محیط زیست را هم یدک می کشد، کمر به کشتار میلیون ها آبزی بسته شود. این کشتار در شرایطی شکل گرفته که پیش از ورود ماهیان کاراس، شاهد پرورش ماهیان قزل آلای رنگین کمان در این تالاب بودیم. جالبتر این که در دوران پرورش ماهی قزل آلا در این دریاچه طبیعی، کمتر کسی نگران تغییر ساختار بیولوژیکی دریاچه بود.

در این میان آن چه که بایستی برای اذهان عمومی شفاف سازی شود، بی‌نتیجه بودن قریب به 10 سال تلاش سازمان محیط زیست برای معدوم سازی یک جاندار و پیگیری ویژه برای تخصیص بودجه از محل اعتبارات ملی و شهرستانی با هزینه کرد از بیت المال است. اقدامی که تنها نتیجه آن کشتن غیراخلاقی میلیون‌ها جاندار بوده تا در ازای آن چرخه طبیعیِ مورد ادعای کارشناسان نیز حاصل نشود.

لازم است کارشناسان محیط زیست پاسخ دهند که آیا از آخرین و به‌ روزترین نگرش و تجارب جهانی در این باره مطلع هستند ؟ آیا سیاست کشتار میلیون ها جانور با برچسب گذاشتن روی آن اقدامی اخلاقی است؟ همچنین به چه دلیلی پای صیادان محلی را در منطقه حفاظت شده باز می‌کنید؟ اگر سیاست حذف و معدوم سازی مبتنی بر اصول علمی و کارشناسی است چرا در 10 سال اخیر کشتارها در دریاچه نئور منتج به نتیجه نشده است؟

در سالیان اخیر نیز اداره کل حفاظت محیط زیست استان اردبیل با درس نگرفتن از تجربه گذشته، صید و حذف فیزیکی ماهیهای کاراس را با قدرت و جدیت به مراتب بیشتری نسبت به قبل انجام می‌دهد، به گونه‌ای که در همین چند سال اخیر ۵۰ هزار متر تورریزی انجام شده و بیش از ۹۰ تن ماهی کاراس از تالاب حفاظت شده نئور صید و کشته شده است. ماهیانی که هر کدام در زیر آسمان این شهر در تقلای زندگی بوده و اکنون در سایه سیاست حذف، تپش قلبهایشان ایستاده است.

بانیان این تصمیم، حتی اگر در بهترین حالت و بالفرض محال اگر 95 درصد از گونه ماهیان کاراس در دریاچه نئور را نیز بتوانند از بین ببرند، یک موفقیت کوتاه مدت در پاکسازی منطقه به دست می‌آید. غافل از آن که همان 5 درصد از ماهیان باقیمانده به دلیل قانون ظرفیت حمل و افزایش امکان بقا و شرایط مطلوب‌تر رشد و تخم گذاری به علت کاهش جمعیت، در سریعترین بازه زمانی جمعیت خود را به تعداد قبل خواهند رساند تا همه چیز مجددا مثل جمعیت سابق شود.

همچنین در تفهیم ساده ظرفیت حمل در محیط زیست نیز می‌توان گفت: اگر ظرفیت حمل را به مانند یک شیر آب در نظر بگیریم که آبِ آن به ظرفی که در زیرش یک سوراخ به منظور خروجی قرار دارد، می ریزد، وقتی جریان آب خیلی شدید باشد؛ طبیعتا آب از قسمتِ بالای ظرف سرریز خواهد شد. اتفاقی که در جریان ظرفیت حمل می افتد دقیقا همین است. یعنی وقتی نرخ زادآوری یک گونه زیاد است نرخ بالای مرگ و میر باعث تثبیت جمعیت می شود تا گردش جمعیت و جا به جا شدن جمعیت شکل گیرد.

نامناسب بودن طرح کشتار و معدوم سازی گونه‌های جانوری

مجتبی طباطبایی، مدیر ترویج رفاه حیوانات در بیمارستان دامپزشکی مرکزی تهران و پژوهشگر محیط زیست، در گفتگو با پایگاه خبری وجدان سبز راهکاری که در تالاب نئور اردبیل مبنی بر صید و کشتار ماهیان کاراس انجام می شود را نامناسب ارزیابی کرده است.

این پژوهشگر محیط زیست یادآور شد: با توجه به کثرت مقالات و تحقیقات جهانی که اثربخشی معدوم سازی برای کاهش جمعیت را مورد تردید جدی قرار می‌دهند، تصور موفقیت پروژه معدوم سازی ماهی کاراس تالاب نئور، پس از سال‌ها تلاش بی‌ثمر، مستلزم خوشبینی ناواقع گرایانه است که با توجه به فقدان متداول پژوهش‌های کافی و ارزیابی‌های لازم در کشور بیشتر به رویا شباهت پیدا می‌کند.

وی گفت: طی پژوهش‌های سالیان اخیر و بر خلاف تصور اولیه که معدوم سازی می‌تواند روش موثری در کاهش جمعیت حیوانات از منطقه باشد، اثربخشی این روش شدیدا مورد پرسش قرار گرفته است.

به گفته طباطبایی تحقیقات به طور مداوم نشان داده است که معدوم سازی نمی‌تواند به حذف کافی به منظور جلوگیری از بازسازی جمعیت بیانجامد. علاوه بر این، حذف می‌تواند باعث عواقب ناخواسته اکولوژیکی شود، مانند تولید مثل جبرانی که در آن جمعیت باقی مانده به طور پربارتری زاد و ولد می‌کنند.

نکته مهم اینجاست که حذف و کشتار یک گونه تاثیر مقطعی داشته و تنها با چند سیکل زادآوری دوباره جمعیت گونه‌ای که اصطلاحاً مهاجم نام گذاری شده است، دوباره تقویت شده و در فاصله کم زمانی به شکل گذشته خود باز خواهد گشت.

طباطبایی یادآور شد: تغییرات جمعیت وابسته به تراکم جمعیت است. پس از عبور از جمعیت خیلی کم (نقطه عطف در نمودار رشد جمعیت نسبت به زمان)، هر قدر تراکم جمعیت بیشتر شود، سرعت تغییرات جمعیت کمتر می‌شود، تا در نقطه ظرفیت حمل رشد جمعیت یا تغییر جمعیت برحسب زمان، صفر می‌شود.

این پژوهشگر محیط زیست در ادامه به تحقیقاتی که توسط “لدرمن” و گروه تحقیقاتی وی انجام شد اشاره کرده و افزود: این پژوهش‌ها نشان می‌دهد سیاست‌های معدوم سازی، اغلب بدون ارائه شواهد علمی در مورد اثربخشی آنها ارائه می‌شوند و نشان می‌دهند که داده‌های ارائه شده توسط دولت امکان توجیه معدوم سازی را ندارد.

طباطبایی به نتیجه اخیر تحقیقات اکولوژیست سرشناس استرالیایی “کریستوفر دیکمن” و انتشار تحقیقات او با عنوان “آیا معدوم‌سازی موثر است؟” نیز اشاره کرده و افزود: این پژوهش‌ها نیز نشان می‌دهد که بر خلاف تصور معدوم سازی و کشتار گربه‌‌ای با نژاد فرال و روباه قرمز در استرالیا در اکثر موارد موفق نبوده و حتی باعث افزایش جمعیت 230 درصدی در گربه‌های فرال شده است.

طباطبایی در پایان تأکید کرد: نه‌تنها اثربخشی معدوم‌سازی محل پرسش جدی قرار می‌گیرد، بلکه پیامدهایی همچون حذف کنترل نشده و ناخواسته دیگر گونه‌های حفاظت شده، تشویق به صید و شکار و نگرش اجتماعی منفی، می‌تواند آسیب‌های جدی به مراتب بیشتری را نسبت به معدوم سازی به همراه داشته باشد.